De indicibus librorum e a arte de indicialização em Conrad Gesner (Parte II):ilustração e aplicação
DOI:
https://doi.org/10.19132/1808-5245250.137-158Palabras clave:
Bibliografia. De indicibus librorum [f. 21r (d3) - 22v (d4)]. Índice - História e Teoria. Indexação - História e Teoria. Organização do Conhecimento - Séc. XVI.Resumen
Segunda parte do estudo sobre De indicibus librorum - seção constituinte das Pandectae (1548) de Conrad Gesner (1516-1565) - que trata da constituição, função e uso de índices. O objetivo do trabalho é ilustrar e demonstrar a aplicação da indicilização gesneriana. A partir do tratamento histórico-bibliográfico, o estudo tem como trajeto: 1) leitura e tradução integral de De indicibus librorum (para Parte II do estudo, especificamente a tradução do fólio 21r (d3) ao fólio 22v (d4)); 2) mapeamento de alguns dos índices presentes nas Pandectae (1548, 1549); 3) discussão e combinação da fonte latina com a revisão de literatura sobre o tema, com base em Wellisch (1981), Cochetti (1984a, 1984b) e Serrai (1990). A última parte de De indicibus librorum é dedicada aos índices de bibliotecas enquanto dispositivos de ordenação e controle inventarial. Gesner, além de mencionar índices que foram empregados para preparação de Bibliotheca Universalis (1545), versa, com base no método pellikano para elaboração de índices, sobre os critérios e a estrutura dessas ferramentas. Os índices presentes nas Pandectae (1548, 1549) são refinados em função de sua composição (conexão entre termos e números dos fólios) e delineamento lógico. Em sua totalidade (fólio 19v (d) ao fólio 22v (d4)), De indicibus librorum é fonte relevante para história, teoria, prática e arte da indicialização e, igualmente, para história da organização da informação e do conhecimento no Séc. XVI. Simultaneamente, o conjunto de argumentos apresentados por Gesner antecipa e comprova, com efeito, a configuração teórico-aplicada e técnico-indicial que veio a assumir a Bibliografia como disciplina.
Descargas
Citas
ARAUJO, Andre Vieira de Freitas. De indicibus librorum e a arte da indicialização em Conrad Gesner (Parte I): contexto e princípios. Informação & Informação, [S.l.], v. 23, n. 2, p. 14-37, set. 2018a. Disponível em: http://www.uel.br/revistas/uel/index.php/informacao/article/view/34495. Acesso em: 17 fev. 2019.
ARAUJO, Andre Vieira de Freitas. Sobre a eminência e o eco da Bibliografia: nos rastros do método bibliográfico gesneriano e dos fundamentos do campo. 2018. Tese (Doutorado em Cultura e Informação) - Escola de Comunicações e Artes, Universidade de São Paulo, São Paulo, 2018b. DOI:10.11606/T.27.2018.tde-13092018-144446. Acesso em: 14 fev. 2019.
ARAUJO, Andre Vieira de Freitas; CRIPPA, Giulia; SABBA, Fiammentta. Semantic order in the 16th century: an introductory discussion of Conrad Gesner’s Pandectae. In: GUIMARAES, J. A. C. G.; MILANI, S. O.; DODEBEI, V. (Ed.). Knowledge organization for a sustainable world: challenges and perspectives for cultural, scientific, and technological sharing in a connected society. Würzburg: Ergon Verlag, 2016. p. 27-29. Proceedings of the Fourteenth International ISKO Conference, set. 2016, Rio de Janeiro.
BRY, Theodor. Conradvs Pelicanus Theologus Tigurinus. [Frankfurt am Main]: [Verlag nicht ermittelbar], [circa 1650?]. Zentralbibliothek Zürich, Pellikan, Konrad I, 6. Public Domain Mark. Disponível em https://www.e-rara.ch/zuz/periodical/titleinfo/12963072. Acesso em: 05 maio 2018.
COCHETTI, Maria. Teoria e instruzione degli indici secondo Conrad Gessner. Il Bibliotecario: Rivista di Biblioteconomia, Bibliografia e Scienze dell'Informazione, v. 1, p. 25-32, set. 1984a.
COCHETTI, Maria. Teoria e instruzione degli indici secondo Conrad Gessner (Seguito). Il Bibliotecario: Rivista di Biblioteconomia, Bibliografia e Scienze dell'Informazione, v. 2, p. 73-77, dic. 1984b.
FARIA, Maria Isabel; PERICÃO, Maria da Graça. Dicionário do livro: da escrita ao livro eletrônico. São Paulo: EDUSP, 2008.
GESNER, Conrad. Bibliotheca universalis, sive, Catalogus omnium scriptorum locupletissimus in tribus linguis Latina, Graeca & Hebraica: extantium & non extantium, veterum & recentiorum in hunc usque diem, doctorum & indoctorum, publicatorum & in bibliothecis latentium: opus novum & non Bibliothecis tantum publicis privatisue instituendis necessarium, sed studiosis omnibus cuiuscunque artis aut scientiae ad studia melius formanda utilissimum. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum, sep., 1545. Zentralbibliothek Zürich, DrM 3. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/doi/10.3931/e-rara-16206. Acesso em: 05 maio 2018.
GESNER, Conrad. De indicibus librorum. In: GESNER, Conrad. Titulus XIII De varijs. In: GESNER, Conrad. Liber I De Grammatica. In: GESNER, Conrad Pandectarum sive partitionum universalium Conradi Gesneri Tigurini, medici & philosophiae professoris, libri XXI: ad lectores. Secundus hic Bibliothecae nostrae tomus est, totius philosophiae & omnium bonarum artium atque studiorum locos communes & ordines universales simul & particulares complectens [...]. Tiguri: excudebat Christophorus Froschouerus, 1548a. f. [19v (d)] - f. [22v (d4)]. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 2. Public Domain Mark. Disponível em: https://www.e-rara.ch/zuz/content/pageview/625009. Acesso em: 05 maio 2018.
GESNER, Conrad. Pandectarum sive partitionum universalium Conradi Gesneri Tigurini, medici & philosophiae professoris, libri XXI: ad lectores. Secundus hic Bibliothecae nostrae tomus est, totius philosophiae & omnium bonarum artium atque studiorum locos communes & ordines universales simul & particulares complectens [...]. Tiguri: excudebat Christophorus Froschouerus, 1548b. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 2. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/doi/10.3931/e-rara-1936. Acesso em: 05 maio 2018.
GESNER, Conrad. Partitiones theologicae: pandectarum universalium Conradi Gesneri liber ultimus: Ad lectorem. Pandectis nostris sive secundo Bibliothecae tomo, cuius libri XIX nuper editi sunt, [...]. Tiguri: Christophorus Froschouerus excudit, 1549. Zentralbibliothek Zürich, 5.13, 3. Public Domain Mark. Disponível em: http://www.e-rara.ch/zuz/content/titleinfo/625727. Acesso em: 05 maio 2018.
SERRAI, Alfredo. Conrad Gesner. Roma: Bulzoni Editore, 1990.
SERRAI, Alfredo. I Pandectae di Conrad Gesner. Bibliotheca, v. 1, p. 11-37, 2007.
SERRAI, Alfredo. Natura elementi e origine della bibliografia in quanto mappa del sapere e dele lettere. Roma: Bulzoni Editore, 2010.
WELLISCH, Hans. How to make an index - 16th century style: Conrad Gesner on index and catalogs. International Classification, Frankfurt, v. 8, n. 1, p. 10- 15, 1981.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2019 Andre Vieira de Freitas Araujo

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución 4.0.
Autores que publican en esta revista están de acuerdo con los siguientes términos:
Los autores mantienen los derechos autorales y ceden a la Revista el derecho de la primera publicación, con el trabajo licenciado bajo la Licencia Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), que admite compartir el trabajo con reconocimiento de la autoria.
Los autores tienen autorización para asumir contratos adicionales en forma separada, para la distribución no exclusiva de la versión del trabajo publicada en esta Revista, como para publicar en repositorio institucional, con reconocimiento de autoria y publicación inicial en esta Revista.
Los artículos son de acceso abierto y gratuitos. Según la licencia, usted debe dar crédito de manera adecuada, brindar un enlace a la licencia, e indicar si se han realizado cambios. No puede aplicar términos legales ni medidas tecnológicas que restrinjan legalmente a otras a hacer cualquier uso permitido por la licencia.