Chronica monasterii S. Agnetis ou Vita beatae Dianae? A história de um mosteiro feminino na Bolonha do século XIII
DOI:
https://doi.org/10.22456/1983-201X.119393Resumo
Ao longo de todo o século XIII, os frades seguidores de Domingos de Gusmão passam por uma acirrada batalha interna quanto à aceitação da vida religiosa feminina associada à Ordem dos Frades Pregadores. É testemunho de primeira mão dessa contenda a monja anônima que redige, no final da década de 1250, uma breve narrativa a respeito da casa em que habita, o mosteiro de Sant´Agnese de Bolonha. O objetivo desse artigo é analisar tal texto, que recebe dos seus editores dois títulos - Chronica monasterii S. Agnetis e Vita beatae Dianae – o que demonstra as variadas possibilidades de interpretação que este coloca. Se por um lado é uma crônica que visa elencar as evidências que atrelam a casa de Sant´Agnese aos frades pregadores, por outro é uma hagiografia de sua fundadora, a irmã Diana de Andaló, que serve também para fins de conferir legitimidade espiritual ao mosteiro.
Downloads
Referências
FONTES EDITADAS
Analecta Sacri Ordinis Praedicatorum. Roma, 1893.
Beati Iordani de Saxonia. Epistulae. WALZ, Angelus. (ed.) Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorium Historica, vol. XXIII. Roma: Institutum Historicum FF. Praedicatorum, 1951.
CAMBRIA, Maria Giovanna. Il Monastero Domenicano di S. Agnese in Bologna: Storia e Documenti. Bolonha: Tipografia SAB, 1973.
“Chronique” de Sainte-Agnès de Bologne. BÉRIOU, Nicole & HODEL, Bernard. (orgs.) In: Saint Dominique de l´Ordre des Frères Prêcheurs: Témoignages écrits, fin XIIe –XIVe siècle. textes latins et italiens rassemblés. Paris: Du Cerf, 2019.
Constitutiones antiquae. THOMAS, A H. De oudste constituties van de Dominicanen. Leuven, 1965.
CORMIER, Marie. La bienheureuse Diane d’Andalo. Roma, 1892.
IORDANO DE SAXONIA. Libellus de principiis ordinis praedicatorum. In: LAURENT, M-H. (ed.) Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorium Historica, vol. XVI. Roma: Institutum Historicum FF. Praedicatorum, 1935.
GERALDO DI FRACHET. Vitae Fratrum Ordinis Praedicatorum. In: REICHERT (ed.) Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorium Historica, vol. I. Roma: Institutum Historicum FF. Praedicatorum, 1896.
Miracles de Saint Dominique racontès par soeur Cécile et mis par ècrit par soeur Angélique. In: BÉRIOU, Nicole & HODEL, Bernard. (orgs.) Saint Dominique de l´Ordre des Frères Prêcheurs: Témoignages écrits, fin XIIe –XIVe siècle. textes latins et italiens rassemblés. Paris: Du Cerf, 2019.
MELLONI, Giovambattista. Atti o memorie degli uomini illlustri in santità nati o morti in Bologna, Classe seconda vol. I, Bolonha, 1773.
BIBLIOGRAFIA
ALBERZONI, Maria Pia. Jordan of Saxony and the Monastery of St. Agnese in Bologna. Franciscan Studies, Volume 68, p. 1-19, 2010.
ALBERZONI, Maria Pia. L´Ordine dei Predicatori e la vita religiosa femminile fino al generalato di Giordano di Sassonia. In: FESTA, Gianni & RAININI, Marco. L´Ordine dei Predicatori. I Domenicani: storia, figure e istituzioni (1216-2016). Bari: Laterza, 2016.
BORGHI, Beatrice. Uma ciudad, un santo, una orden: Bolonia, Domingo de Caleruega y la Orden de los Frailes Predicadores. Entre la vocación al estúdio y la custodia de las sagradas prendas. Medievalismo, 25, p. 13-54, 2015.
BOUREAU, Alain. “Vitae fratrum, Vitae patrum”. L´ordre dominicain et le modéle de Péres du désert au XIIIe siécle. Mélanges de l´Ecole Française, Moyen Age, Temps Modernes, Vol 99, n. 1, p. 79-100, 1987.
CARIBONI, Guido. Osservassioni sui percorsi normativi per le comunitá religiose femminili nell´ambito dei predicatori fino a Umberto di Romans. In: ZARRI, Gabriella & FESTA, Gianni. Il velo, la penna e la parola. Le domenicane: storia, istituzione e scritture. Firenze: Nerbini, 2009.
CARIBONI, Guido. Problemi d´identitá: le prime comunitá femminili legate ai predicatori tra distinzione e appartenenza. Revue Mabillon, n.s., t. 20 (= t. 81), p. 151-172, 2009.
COAKLEY, John. Gender and the authority of friars: the significance of holy women for thirteenth-century franciscans and dominicans. Church History, vol. 60, issue 4, dezembro 1991.
FORTES, Carolina Coelho. ‘A muito amada irmã Diana de Santa Inês de Bolonha’: a amizade entre homem e mulher no século XIII a partir de uma perspectiva de gênero. in: CARLONI, Karla Carloni & FORTES, Carolina Coelho (orgs). Mulheres tecendo o tempo: experiências e experimentos femininos no medievo e na contemporaneidade. Curitiba: CRV, 2020.
JANSEN, Katherine Ludwig. The Making of the Magdalen. Preaching and Popular Devotion in the Later Middle Ages. Nova Jersei: Princeton University Press, 2000.
JOHNSON, Sherri Frank. Monastic Women and Religious Orders in Late Medieval Bologna. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
LIPINNI, Pietro. Storie e leggende medievali: le Vitae Fratum di Geraldo di Frachet. Bolonha: Studio Dominicano, 1988.
MALLON, Jack. ‘To Love and Be Loved:’ The Medieval Monastic Community as Family, 400-1300. Ontario: University of Guelph, 2015.
PÉREZ VIDAL, Mercedes. Uniformitas vs diversitas en los monasterios femeninos de la Orden de Predicadores en Castilla (siglos XIII-XV). Territorio, Sociedad y Poder. Revista de Estudios Medievales / nº 8, p. 133-152, 2013.
PRUDLO, Donald. The Martyred Inquisitor: The Life and Cult of Peter of Verona (†1252). Aldershot: Ashgate, 2008.
SMITH, Julie Ann. Prouille, Madrid, Rome: the evolution of the earliest Dominican Instituta for nuns. Journal of Medieval History, Amsterdam, n. 35, p. 340–352, 2009.
TUGWELL, Simon. Notes on the life of St Dominic. Archivum Fratrum Praedicatorum, Roma, v. LXVI, 1996, pp. 137-138.
TUGWELL, Simon. The Evolution of Dominican Structures of Government, II: the early development of
the second distinction of the constitutions. Archivum Fratrum Praedicatorum, Roma, v.LXX, p. 5-109, 2001. p. 90-99.