Do modus parisiensis ao ratio studiorum: os jesuítas e a educação humanista no início da idade moderna - From parisiensis modus for the ratio studiorum: the jesuits and the humanistic education at the beginning of modern age

Autores

  • João Batista Storck, Brasil Unisinos_Universidade do Vale do Rio dos Sinos

Palavras-chave:

Modus Parisiensis, Ratio Studiorum, Jesuítas, Humanismo.

Resumo

O processo constitutivo do Ratio studiorum, enquanto método pedagógico, bem como a relação deste com o surgimento e a estruturação do Humanismo no início da Idade Moderna, é o tema do presente artigo. No desenvolvimento do trabalho, utilizamos uma vasta bibliografia existente sobre o tema, assim como, realizamos a consulta em documentos específicos da Companhia de Jesus. A relevância do presente trabalho justifica-se considerando o fato de que o método pedagógico desenvolvido pelos jesuítas teve uma grande influência sobre a educação e a cultura de modo geral, contribuindo para a estruturação do humanismo moderno e contemporâneo.

Palavras-chave: modus parisienses, ratio studiorum, jesuítas, humanismo.

 

FROM PARISIENSIS MODUS FOR THE RATIO STUDIORUM: THE JESUITS AND THE HUMANISTIC EDUCATION AT THE BEGINNING OF MODERN AGE

Abstract

It is in this article show the process of formation of the Ratio studiorum, while teaching method, as we know nowadays as well as the relationship with the emergence and structure of Humanism in Early Modern Age. In developing this work, we use an extensive bibliography, as well as perform a research on specific documents of the Society of Jesus. The relevance of this work is justified considering the fact that the teaching method developed by the Jesuits had a great influence on education and culture in general has contributed to the structuring of modern humanism and contemporary.

Key-words: modus parisiensis, ratio studiorum, jesuits, humanism.

 

DESDE EL MODUS PARISIENSIS A LA RATIO STUDIORUM: LOS JESUITAS Y LA EDUCACIÓN HUMANÍSTICA EN EL INICIO DE LA EDAD MODERNA

Resumen

Este artículo tiene como objetivo presentar el proceso constitutivo de la Ratio studiorum, como método pedagógico, tal como la conocemos hoy en día y su relación con la aparición y la estructuración del humanismo en la Edad Moderna. En el desarrollo de este trabajo, utilizamos una extensa bibliografía existente y realizamos la consulta sobre los documentos específicos de la Compañía de Jesús. La relevancia de este trabajo se justifica teniendo en cuenta el hecho de que el método de enseñanza desarrollado por los jesuitas tuvo una gran influencia en la educación y la cultura, contribuyendo en la estructuración del humanismo moderno y contemporáneo

Palabras-clave: ratio studiorum, modus parisiensis, jesuitas, humanismo.

 

DE LA MODUS PARISIENSIS AU RATIO STUDIORUM: LES JÉSUITES ET L'ÉDUCATION HUMANISTE AU DÉBUT DE L'ÂGE MODERNE

Résumé

Il s’agit dans cet article présenter le processus qui a crée le Ratio studiorum pendant que un méthode pédagogique comme nous le conaissons aujourd’hui, ainsi que la relation avec l’émergence et l’organization de l’humanisme au début de l’ère moderne. Dans elaboration de ce travail, nous utilison une large littérature existante, ainsi que, d’effectuer la requête sur des documents specifiques de la Compagnie de Jésus. La pertinence de ce travail est justifié compte tenu du fait que la méthode de enseignement dévéloppée par les Jésuites a eu une grande influence sur l’éducation et la culture en général en ayant contribué a la structuration de l’humanisme moderne e contenporain.

Mots-clé: ratio studiorum, modus parisiensis, jésuites, humanisme.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

João Batista Storck, Brasil, Unisinos_Universidade do Vale do Rio dos Sinos

João Batista Storck é doutorando do Curso de Pós-Graduação em Educação da Universidade do Vale do Rio dos Sinos - UNISINOS.

Referências

ALDAMA, Antonio M. Iniciación al estudio de las constituciones. Roma: Centrum Ignatianum spiritualitatis, 1981.

AQUINO, Marcelo F. Teologia latino-americana e humanismo social cristão. In: OSOWSKI, Cecília (org.). Teologia e humanismo social cristão, traçando rotas. São Leopoldo: Unisinos, 2000. p. 67-90.

BATLLORI, Miguel. San Ignacio y la fundación de los jesuitas. In: DELGADO, Criado Buenaventura. Historia de la educación en España y América. Madrid: Morata-SM, 1993, v. 2, p. 57-64.

CHASTEL, André; KLEIN, Robert. L’Europe de la renaissance, l’age de l’humanism. Bruxelles: Éditions de la Connaissance, 1963.

CHERVEL, André. COMPÈRE, Marie- Madeleine. As humanidades no ensino. Educação e Pesquisa, São Paulo, v. 25, n. 2, 1999, p. 149-170.

CIORDIA, Javier Vergara. El humanismo pedagógico en los colegios jesuíticos del siglo XVI. Studia Philologica Valentina, Valência, Uned, v. 10, n. 7, 2007, p.171-200.

CODINA MIR, Gabriel. Aux sources de la pédagogie des jésuites: le modus parisiensis. Roma: Tipografia Editrice M. Pisani, 1968.

COLOMBO, Célia. Humanismo y renacimiento. Madrid: Cincel-Kapelusz, 1990.

COMPANHIA DE JESUS. Constituições e normas complementares. São Paulo: Loyola, 2004.

COMPANHIA DE JESUS. Diogo de Ledesma SI. De ratione et ordine studiorum Collegii Romani 1564-1565. In: Monumenta Paedagogica Societatis Iesu. Edidit: Ladislaus Lukács S.I. Romae: Institutum Historicum Societatis Iesu, 1974, v. 107, (1557-1572), p. 519-627.

COMPANHIA DE JESUS. Hanníbal du Coudret. De Ratione studiorum Collegii Mesanensis. In: Monumenta paedagogica Societatis Iesu. Edidit: Ladislaus Lukács S.I Romae: Institutum Historicum Societatis Iesus, 1965, v. 92, (1540-1556), p. 93-106.

COMPANHIA DE JESUS. Hieronymus Nadal SI. Constitutiones Collegii Messanensis/ Studii Generalis Dispositione et Ordine/Regulae de Scholis Collegiorum.In: Monumenta Paedagogica Societatis Iesu. Edidit: Ladislaus Lukács S.I Romae: Institutum Historicum Societatis Iesus, 1965, v. 92, (1540-1556), p. 17-28/133-163/185-210.

COMPANHIA DE JESUS. Martinus de Olave SI. Ordo Lectionum et Exercitationum in Universitatibus. In: Monumenta Paedagogica Societatis Iesu. Edidit: Ladislaus Lukács S.I Romae: Institutum Historicum Societatis Iesus, 1965, v. 92, (1540-1556), p.163-185.

COMPANHIA DE JESUS. Ratio atque institutio studiorum societatis iesus. Auctoritate Septimae. (Reedição publicada em Roma em 1616).

COSTA, Célio Juvenal. A racionalidade jesuítica em tempos de arredondamento do mundo: o Império Português (1540-1599). Piracicaba: Unimep, 2004. 304f. Tese (doutorado em Educação). Programa de Pós-Graduação em Educação.

FERNAND, Robert. L’humanisme, essai de définition. Paris: Belles-Lettres, 1946.

FRANCA, Leonel. O método pedagógico dos jesuítas. Rio de Janeiro: Agir 1952.

GARCIA-VILLOSLADA, Ricardo. Santo Inácio de Loyola: nova biografia. São Paulo: Loyola, 1991.

GIL, Eusebio. El sistema educativo de la Compañía de Jesús: la Ratio Studiorum. Madrid: Universidad Pontificia de Comillas, 1992.

GIULIANI, Maurice. Ignace de Loyola, Écrits. Coll. Christus n. 76, Paris: Desclée de Brower, Bellamim, 1991.

GOMES, Joaquim Ferreira. Para a história da educação em Portugal. Porto: Porto, 1995.

GONZALBO, Aizpuru Pilar. Historia de la educación en la época colonial: la educación de los criollos y la vida urbana. México: El Colegio de México, 1990.

IPARRAGUIRE, Ignacio. Obras completas de San Ignacio de Loyola. Madri: BAC, 1963.

JAER, André de. Formar un cuerpo para la misión: lectura sapiencial de las constituciones de la Compañía de Jesús. Santander: Sal Terrae, 1998.

JULIA, Dominique. A cultura escolar como objeto histórico. Revista Brasileira de História da Educação, Maringá, n. 1, 2000, p. 9-43.

KLEIN, Luiz Fernando. Atualidade da pedagogia jesuítica. São Paulo: Loyola, 1997.

KOLVENBACH, Peter-Hans. Discurso de pe. Peter-Hans Kolvenbach aos membros do grupo de trabalho sobre a pedagogia inaciana: uma proposta prática. Villa Cavalleti: Roma, 1993.

LOYOLA, Inácio. Escritos: o relato do peregrino. São Paulo: Loyola, 2006.

MIRANDA, Margarida. Uma paidéia humanística: a importância dos estudos literários na pedagogia jesuítica do século XVI. Humanitas, Coimbra, v.67, 1996, p. 223-256.

MIRANDA, Margarida. Humanismo jesuítico e identidade da Europa: uma comunidade pedagógica europeia’. Hvmanitas, Coimbra, v. 53, 2001, p. 83-111.

NIEBLA, Gilberto Guevara. Clássicos del pensamiento pedagógico mexicano. México: Secretaria de Educación Pública/INEHRM, 2011.

O’MALLEY, John. Os primeiros jesuítas. São Leopoldo: Unisinos; Bauru: Edusc, 2004.

O’NEILL, Chales E; DOMÍNGUES, Joaquín Maria. Dicionário histórico de la Compañía de Jesus biográfico-temático. Madrid: Universidade Pontificia de Comillas, 2001, v. 3. Institutum Historicum, S.I

OCAMPO Flórez Esteban. Claves de la Ratio Studiorum para la letctura de la propuesta educativa de la Comañía de Jesús hoy. SEMINARIO TALLER INTERNACIONAL SOBRE LA RATIO STUDIORUM, Cali, 1999. Anais… Cali: Universidad Javeriana, Colegio San Juan Berchmans, 1999, p. 1-29.

PULLEDA, Salvatore. Un humanista contemporáneo, escritos y conferencias de Salvatore Pulleda. Santiago de Chile: Virtual, 2001.

ROMANO, Antonela. Il Messanense Collegium Prototypum Societatis Iesu. Bolonha, Clueb, 2002.

SOARES, Nair de Nazaré C. Humanismo e pedagogia. Hvmanitas, Coimbra, v. 67, 1985, p. 799-844.

TOLEDO, Cezar Alencar A. Razão de estudos e razão política: um estudo sobre a Ratio Studiorum. Universidade Estadual de Maringá, Acta Scientiarum, v. 22, n. 1, 2000, p.181-187.

TOLEDO, Cezar Alencar A; RUCKSTADTER, Flávio Massami M. A filosofia educacional dos jesuítas nas cartas do pe. José de Anchieta. Acta Scientiarum, Maringá, v. 25, n. 2, 2003, p. 257-265.

VAZ, Cláudio Henrique de Lima. Humanismo hoje: tradição e missão. Síntese Revista de Filosofia, Belo Horizonte, v. 28, n. 91, 2001, p. 13-14.

VERGER, Jacques. La faculté des arts: le cadre insti¬tutionnel. In: WEIJERS, Olga (ed.). Le maniement du savoir: pratiques intellectuelles à l’époque des premières universités: XIIIe-XIVe siècles. Belgium: Turnhout, Brepols Publishers, 1997, p. 17-42.

WEIJERS, Olga. La disputati. Belgium: Turnhout Brepols Publishers, 1997c.

WEIJERS, Olga. L’enseignement des disciplines à la faculté des arts, Paris et Oxford, XIIIe-XIVe siècles. ACTES DU COLLOQUE INTERNATIONAL. Belgium: Turnhout, Brepols Publishers, 1997a.

WEIJERS, Olga. Techniques et méthodes d’enseignement. Belgium: Turnhout Brepols Publishers, 1997b.

Downloads

Publicado

2015-09-30

Como Citar

Storck, Brasil, J. B. (2015). Do modus parisiensis ao ratio studiorum: os jesuítas e a educação humanista no início da idade moderna - From parisiensis modus for the ratio studiorum: the jesuits and the humanistic education at the beginning of modern age. Revista História Da Educação, 20(48), 139–158. Recuperado de https://seer.ufrgs.br/index.php/asphe/article/view/57630

Edição

Seção

Artigo / Article / Artículo